Categorie: Laatste nieuws

27 maart 2007 schreef ik u een brief, waarin ik u bedankte voor alle steun die ik van u mocht ondervinden na de zo plotselinge dood van mijn vrouw, Ineke Alberda, 15 maart 2006 in Tanzania. In die brief gaf ik u ook de mogelijkheid om het project te ondersteunen om de kleuterschool die Ineke tijdens ons verblijf op de Kilangala Mission had opgericht, van een echt schoolgebouw te voorzien. Graag wil ik u verslag doen van het vele, dat er sinds die tijd gebeurd is.

1 Ontwikkeling van de school

Eerst even wat er aan vooraf ging.

Sinds 2005 waren Ineke en ik betrokken geraakt bij het missiewerk op de Kilangala Mission in Kilangala, zuidwest Tanzania. Kilangala ligt in de provincie Rukwa, het meest achtergebleven gebied in Tanzania.

[foto 01a, Kaart Tanzania; Kilangala ligt op de kaart links van het bovenste punt je vh Rukwameer]

2005, februari-mei [eerste reis]

Tijdens ons eerste verblijf van februari-mei in 2005 werd ons duidelijk, dat als wij aldaar iets zouden kunnen betekenen, dat dit op het gebied van educatie zou liggen. Educatie is iets waar onze eigen kracht in lag, maar waaraan mensen ook een grote behoefte aan hadden. “Hoe krijgen onze kinderen een betere scholing dan dat wij gekregen hebben”. [foto 01b: Ineke met pastor Kinog;. foto 02: Ineke met onze werker: Charly.]

2006, januari [tweede reis]

Toen wij in november 2005 voor 3 jaar naar Tanzania vertrokken was een van de eerste daden van Ineke dan ook om een kleuterklas te starten. Juist de kinderen in de leeftijdsklasse van 4 tot en met 6 hadden extra aandacht en zorg zo nodig, vond zij, voor zij met 7 jaar naar de basisschool gaan. Juist ook in deze leeftijd worden de fundamenten voor het verdere leven gelegd. Onze tuinman, Juma, [Christoffer] bleek een geboren onderwijzer en Ineke gaf hem met hart en ziel op allerlei terrein de nodige aanwijzingen om zijn creativiteit te ontplooien. De school bleek vanaf het begin een succes, juist ook omdat alles zo professioneel mogelijk werkt aangepakt. Geen bewaarklasje, maar de opzet van een school met een visie. De school startte in januari 2006. Helaas was er geen vaste plek waar de kinderen bijeen konden komen: dan weer was het de kerkruimte dan weer het gemeenschapslokaal. [foto 03/ foto 04: Meester Juma of Christoffer: Kinderen met maskertjes en kroontjes]

2006, 15 maart

15 maart 2006 overleed Ineke. Voor ik naar Nederland vertrok beloofden Mozes, de missiemanager en Juma dat zij de school naar vermogen zouden voortzetten.

2006, 2007, november – januari [derde reis]

In november 2006 ben ik met mijn kinderen voor een bezoek naar Kilangala gegaan. Zij wilden graag zien waar hun moeder geleefd en gewerkt had.

Afgezien daarvan bleek het dat de school nog steeds goed draaide. Dat is heel belangrijk omdat het aangeeft dat dit onderwijs ook door de mensen zelf gedragen wordt en daarom de toets kan doorstaan om iets voort te zetten.

Samen met het missiebestuur, dat de gehele opzet van harte ondersteunde, heb ik toen het volgende plan opgesteld:

De plannen

Het bouwen van een schoolgebouw voor de kleuterschool die de naam “Ineke Alberda, Nursery School” zou dragen, met drie lokalen voor drie niveau-jaren 4,5 en 6 jaar [max 25 kinderen per klas] en een onderwijzerkamer. [foto 05: plattegrond van de school].
De school zou gebouwd gaan worden door de, aan de missie verbonden VTC, [Vocational Training Centre] een soort beroepsgerichtonderwijs als een R.O.C.. Een prachtig leerobject voor deze school.
Naast de kinderen zouden ook de onderwijzers, zoveel mogelijk uit Kilangala afkomstig [geef mensen een kans], zelf een opleiding moeten krijgen: een officiële opleiding tot kleuterschoolleerkracht.
Onderwijs aan kinderen met 4 speerpunten: liefde, aandacht; welzijn [pap-project, tandenpoetsproject]; op niveau gerichte educatie; maatschappelijke educatie: in eigen tuintje verbouwen; bomenplanten; zorg voor water. Milieu. De kinderen zelf ook zorg en aandacht te leren geven.
De uitwerking

Voor punt 1 stelde de missie een schitterend stuk land beschikbaar alsmede een ruimte voor de tuintjes en een speelplaats. [foto 06: Land waarop de school komt]

Voor punt 2 kwam ik met de VTC nog net voor mijn vertrek jan 2007overeen dat zij de school zouden gaan bouwen voor rond de 10.000 euro. [voor deze school een enorm project]. [foto 07:agreement over de bouw].

Bij punt 3: Juma, de eerste onderwijzer, vertrok december 2006 naar Lutherian Seminar in Morogoro de opleiding. In zijn plaats werd Oscar als onderwijzer aangesteld, een jongen met middelbare school opleiding die ook zeer goed engels spreekt. [foto 08 en foto 09: Aanmeldingsformulier voor Juma\Christoffer; foto 10: Meester Oscar]

Bij punt 4. Ook tijdens mijn terugkeer naar Nederland was er genoeg Maïs, suiker, houtskool, petroleum, afwas-middel, tandpasta beschikbaar om het papeten en het tandenpoetsen mogelijk te maken. [foto 11 keuken met houtskool]

2007, januari, Terug in Nederland. Zoveel giften en liefde

Terug in Nederland, waar ik toch wel een beet je erover inzat hoe ik de 10.000 euro bij elkaar moest krijgen, werd ik ontzettend geholpen. Allereerst door de leden van de stichting die achter mij staat: Protanz. [foto 11a: Secretaris Gerda Bak en penningmeester Arie Stam; foto 11b: onze voorzitter Jan Hoekstra schept de soep in. Helaas was bestuurslid Evert Kuiper niet aanwezig]. Zij gingen meteen ook op zoek naar sponsoren.

Het is allemaal zo overweldigend hoeveel geld mensen bijeen hebben gebracht om aan de nodige financiën te komen. Een collecte tijdens opnamen voor een kerst-cd van het “Lemster Mannenkoor” bracht 1600 euro op. Kleine en grotere bijdragen stroomden binnen, vooral na mijn bedankbrief over Ineke. De gezamenlijke kerken in Wormer [waar ik ooit predikant ben geweest] stelden de opbrengst van de jaarlijkse verkoop ter beschikking. De RK Kerk in Wormer stelde de vastenactie in het teken voor het doel; kinderen van kleuter- en andere scholen in Lollum, Franeker, Laren, Wormer en elders in het land, zamelden dubbeltjes en kwartjes in, organiseerden sponsorlopen, verkochten flessen; Kerken gaven collecteopbrengsten; jubilarissen, zoveel jaar gehuwden, 75 jaar gewordenen, vroegen i.p.v. cadeaus voor hun feest een bijdrage voor PtrotanZ. Het Zeister Zendings Genootschap [ZZG]verdubbelde 5000 euro tot 10.000 euro. [foto 12: brief met bevestiging van de verdubbeling]. Het is allemaal teveel om op te noemen. Ik kan alles alleen maar in grote dankbaarheid aanvaarden. Kleine en grotere bedragen: uiteindelijk is alles bijeengebracht door gewone mensen en gewone kinderen. Ik sta nog steeds PAF.

2007, januari – juli, ondertussen in Tanzania: Fundering en opbouw

Ondertussen werd het werk In Kilangala ter hand genomen.Ik kreeg 2 x van Mozes foto’s over de voortgang van de bouw. De bouw is een echt huzarenstuk geworden: alleen het maken van de fundering [ook nog in de regentijd] was al een enorme klus: door de grote afmetingen van het gebouw 17×15 meter moest er voor het graven van de fundering ontzettend veel grondwerk verricht worden. Dit vanwege de altijd aanwezige helling. Het terrein moest aan de ene kant meer dan 2,5 meter afgegraven worden [foto 13: diepte van uitgraving] terwijl de andere kant opgehoogd moet worden. Dat grondwerk geschiedt allemaal met de hand. Tijdens mijn afwezigheid werd de school opgemetseld tot boven de ramen. [foto’s 14, 15,16,17,18,19,20 en 21: voortgang vd bouw in januari-juli 2007]

2007, januari – juli, ondertussen in Tanzania: Lesgeven

Ook de school ging gewoon door in het gemeenschapslokaal. Oscar gaf daar op een bewonderenswaardige manier les met eenvoudige middelen aan soms meer dan 40 kinderen. Hij verdeeld daartoe de kinderen in vier niveaugroepen. De oudste kinderen leren tot 50 te lezen en schrijven en kunnen ook eenvoudige woorden schrijven en teruglezen. [foto 23 en 24: Lesgeven in groepen; foto 25: Juf Digna geeft les; foto 26 en 27: buiten spelen; foto 28: kinderen met papbekers; foto 29: tot 50 schrijven; foto 30: Kind schrijft op bord]. Er komen niet alleen kinderen uit Kilangala maar ook steeds meer uit het naburige dorp Kipande zo’n 4 k.m. verder. De school krijgt een steeds grotere bekendheid.

2007, juli – september, vierde reis: Voortgang van de bouw en verdere ontwikkelingen

De Opbouw

In begin juli 2007 ben ik opnieuw teruggegaan naar Kilanga, nu vergezeld door Noel, mijn heel lieve vriendin. Zij voelde zich in Kilangala vanaf het begin zeer thuis.

Wij vonden de school zoals gezegd opgemetseld tot net boven de ramen. [foto 31 en 32: opbouw tot de ramen buiten en binnen].Eerlijk gezegd had ik verwacht dat de bouw wat verder zou zijn. [eigenlijk zou de school al opgeleverd moeten worden]. Ook kwam de bouw moeilijk opgang na de terugkeer van de leerlingen vd VTC uit de oogstvakantie [ alle leerlingen komen van ver en zijn intern]. Maar na een paar weken begon het echt snel te gaan: het metselwerk op 3 mtr hoogte [foto 33]; de dakspanten waren inmiddels getimmerd [foto’s 34 en 35]; de dakspanten op de muren [zonder hijskraan] [foto’s 36,37 en 38]; het kapwerk getimmerd [werkelijk een kunstwerk] [foto’s 39, 40, 41 en 42]; de golfplaten bevestigd [foto’s 43, 44, 45, 46, 47 en 48]; de vloeren gelegd [foto’s 49,50 en 51]; elke dag zag je de school veranderen en tot een echt gebouw worden. En wat voor gebouw: tot in Sumbawanga is dit het grootste gebouw en zeker de mooiste school in heel Rukwa . O, wat ben ik er trots op.

De laatste weken was men bezig met het bepleisteren van de muren, aanleggen van leidingen enz. Maar er moet nog veel gebeuren: het plafond, ramen, deuren enz. Enz. Laatste foto bij ons weggaan is foto 52.

Naam en registratie van de school

Naast het gebouw vroegen ook andere dingen rond de school de aandacht. Allereerst kreeg de school een eigen naam:

Kilangala Mission,

Ineke Alberda, Nursery School

en werd door de schoolinspecteur van de regio, de hr. Godifrey Sales, als zodanig geregistreerd onder nummer:

RK.NS [EA] 04/08/0028 . Rk= de provincie Rukwa; NS= Nursery School; EA= Elimu Awali, beginonderwijs

Samenwerking met de basisschool in Kipande

Dit betekent dat de kleuterschool officieel gekoppeld is aan de basisschool in Kipande, maar geheel met behoud van eigen naam en zelfstandigheid. Dit betekent dat wij ons leerprogramma en leermethoden gaan afstellen op die school, zodat ze bij ons niet de ene schrijfmethode leren en op de basisschool, waar ze naar toe moeten, een andere. Het betekent ook dat steeds meer kleuters uit Kipande naar Kilangala zullen komen. Dit brengt meteen een nieuw probleem met zich mee, daarover straks meer.

Eigen bankrekening, financiële transparantie

Een ander belangrijk item is dat de school een eigen bankrekening heeft gekregen. [foto 53, eerste storting].Alle bedragen voor bouw, salarissen vd meesters enz., maakt ProtanZ nu rechtstreeks over naar dat nummer en niet eerst naar de missie, zodat er geen verwarring kan ontstaan waarvoor de gelden bestemd zijn [je krijgt daar zomaar geen bankafschriften zoals hier]. Een waarborg dus voor een transparant financieel beleid zowel daar als hier. Overigens komen al de giften die u overmaakt, afgezien van bankkosten, voor 100% ten goede aan de school of een ander project.

Alles wat op mijn eigen erf gebeurt [ook al komt het uiteindelijk ten goede van de school], de reizen, het vervoer in Tanzania, de onderhoud van mijn auto daar enz., neem ik voor mijn eigen rekening.

Eigen akker voor de school

Zoals U weet krijgen de kinderen iedere dag maispap, [uzji]. De maïsbloem kocht ik altijd her en der in de omtrek. Soms goedkoop, soms duur. Nu was er bijna geen maïs meer te krijgen. Er zijn misoogsten [er dreigt nu een vreselijk tekort aan mais voor de mensen.] . Gelukkig heb ik genoeg mais weten in te slaan tot juni 2008 voor 75 kinderen. [als de school open is komen er 75 kinderen]. Maar nu heeft de missie de school een prachtige akker ter beschikking gesteld, waarop wij vanaf het nieuwe regenseizoen onze eigen maïs kunnen gaan verbouwen. Dat scheelt [misschien] straks in de aanschaf van maïs. De school is gratis, maar wij verwachten wel dat ouders meehelpen met de oogst. [Vergadering vh managementteam waar de belangrijke beslissingen over de school werden genomen en de akker ter beschikking werd gesteld; foto 53a, Mozes, general manager; foto 53b een paar leden vh managementteam].

Opening van de School

Als alles goed gaat – en er in dit tempo wordt doorgewerkt- kan de school officieel half januari worden geopend. Ik wil proberen daar een mooi feest van te maken, juist ook omdat er een klein bordje met de schoolnaam: Ineke Alberda, Nursery School, onthuld gaat worden. In dit openingsfeest is ook de samenwerking van de dorpen Kipande en Kilanga van belang.

De derde Onderwijzer benoemd

In de nieuwe school komen drie klassen, en dus drie onderwijzers. Inmiddels heb ik de derde onderwijzer benoemd: Festus. Het is een jongeman die nu nog leerling van de VTC is en meehelpt de school te bouwen.

In december doet hij eindexamen en als hij slaagt mag hij dus in januari voor de klas. Ineke en ik gaven in 2005 godsdienst les op de VTC. Toen zat hij in het eerste jaar van de opleiding. Hij viel ons toen zo op wegens zijn helderheid en betrokkenheid en intelligentie. Nu liep ik op de missie te peinzen wie voor de functie in aanmerking kon komen. Plotseling schoot hij mij weer in de gedachten. Na overleg met Mozes en zijn leraren – die vol lof over hem waren- heb ik hem gevraagd. Hij wilde dol graag. Hij krijgt een schitterende kans. [foto 54: Festus in witte bloes ah werk].

Opleiding voor de meesters

Oscar, de huidige meester, gaat in januari 2008 naar Morogoro voor zijn opleiding. Hij blijft daar dan tot november 2008. De kosten van zijn opleiding worden gedeeltelijk door de missie betaald en gedeeltelijk door Protanz. Zo ging het ook met Juma. Juma, die eigenlijk Christoffer heet en wie ik beloofd heb hem Christoffer te noemen als hij afgestudeerd is, is in november afgestudeerd en komt dan terug naar Kilangala. [Foto’s 54a en 54b: ontmoeting met Christoffer in Morogoro op onze teugreis]. Oscar kan dan in december Christoffer nog bijpraten. Ook de nieuwe meester Festus kan dan ingewerkt worden. Als alles goed gaat kan Festus in 2009 naar de opleiding. Ook Digna, een jonge, alleenstaande vrouw met een kind, is het team komen versterken. Zij werkte al voor de missie. Zij zal in januari, wanneer de school open is, de groep met de jongste kinderen [4 jarigen] begeleiden. Festus de middelste groep [5 jarigen] en Christoffer de 6 jarigen.

De Toiletten, de Keuken en de Store.

Bij de bouw van de school waren de toiletten voor de kinderen gepland buiten het gebouw. Ook zou er een keuken en voorraadkamer moeten komen. [zie foto 55: tek. van keuken en toiletten]. De keuken om de pap voor de kinderen te bereiden. De voorraadkamer om de zakken maïs, houtskool, suiker en andere ingrediënten op te slaan. Tijdens mijn laatste verblijf heb ik met de VTC afgesproken dat zij de toiletten en de keuken bouwen voor 9.000.000 Tsh, zo’n 5400 euro. Inmiddels is dit bedrag naar de nieuwe schoolrekening overgemaakt. Probleem bij de bouw is de regentijd die in november gaat komen en de leerlingen die met kerst naar huis gaan. Ik hoop echt dat de toiletten en keuken ook in januari bij de opening van de school klaar zullen zijn. Als voorraadkamer kunnen wij een daar al bestaande geitenstal gebruiken, die [ natuurlijk na schoonmaak] uitermate voor dit doel geschikt is. [foto’s 56 en 57: geitenstal]. Straks moet er voor 75 [en misschien nog meer] kinderen heel wat opgeslagen worden. Nu staat alles nog in de keuken van mijn huis opgeslagen en er wordt daar ook voor de school gekookt. Het zou fijn zijn als straks alles gescheiden is. Dan staat de school geheel op eigen benen. Dat was trouwens ook het doel van Ineke en mij: alles wat je doet moet uiteindelijk zelfstandig [“geafricaniseerd”] kunnen worden.

Ander gebruik van de keuken

Trouwens de keuken die bij de school gaat horen kan ook gebruikt worden om voedselcursussen te gaan geven aan de vrouwen. Men kookt traditioneel en vrijwel geheel op maïs gericht. Nu er een schaarste aan maïs dreigt te komen betekent dat ook meteen honger. Noel popelt om mensen soep te leren koken. In wezen zijn alle ingrediënten voor soep altijd aanwezig [ tomaten, uien, bonen], maar het is net als bij ons: wie at in de jaren 50 iets als macaroni?

Brandstofprobleem

Een probleem blijft nog: op welke brandstof ga je koken? Er wordt hier vrijwel altijd op takkenhout gekookt. Ieder avond zie je de vrouwen terugkomen met een bundel takken op hun hoofd die zij verzameld hebben om te koken. Dit schaadt het milieu. Er treedt uiteindelijk ont-boming op, met alle problemen van dien. Andere mogelijkheid [voor de rijken] is houtskool. In wezen is dit hetzelfde of nog erger. Ook hier is hout voor nodig en worden bomen gekapt. Alleen gebeurt dit in de bush. Voor de school gebruiken we trouwens houtskool. [foto’s 57a, 57b, 57c en 57d].Een andere mogelijkheid is het gebruik van butagas. Nadeel hiervan is de onveiligheid, de angst voor gas, en het moet van verder weg komen. Voordeel is dat dit het plaatselijke milieu niet schaadt. Ik neig er naar om ook de kooktser [Rozi] te leren omgaan met butagas. Het grote voordeel van butagas is dat dit het plaatselijke milieu niet schaadt!

De school nu al te klein?

Door de samenwerking met de basisschool in Kipande bleek het dat ieder jaar 150 kinderen van 7 jaar zich aandienen voor het [verplichte] basisonderwijs. Wij kunnen nu ieder jaar 25 kinderen opleiden die naar de basisschool moeten. [ de school krijgt totaal 75 kinderen in 3 leeftijdsklassen]. Je zou het aantal kunnen verdubbelen door ‘s ochtends en ‘s middags onderwijs te geven. Maar 150 kinderen klaar te stomen is onmogelijk. Eerst willen we trouwens zien hoeveel kinderen er uit Kipande gaan komen. Inmiddels hebben we al wel plannen klaar om lokalen bij te bouwen. [Foto 58: tekening van uitbreidingsunit]. Doordat we zo’n prachtig terrein hebben gekregen is dat allemaal mogelijk. Het probleem is niet zozeer de ruimte als wel om de hoeveelheid leerkrachten op te leiden. [en te blijven betalen]. We hebben met de missie en de onderwijzers afgesproken dat er onder geen beding concessies aan de opzet van onze school gedaan worden. Dus geen massa fabriek. Op de lagere school in Kipande worden, vanwege lerarentekort, nu 150 eerste klassers in een lokaal gepropt. Hoe kun je dan lezen en schrijven leren?

Leren van aandacht en zorg: Het konijnenproject. [voor foto’s zie rubriekje konijnenkweek]

Waar het Ineke en mij bij de opzet van de school om ging, was naast de kennisoverdracht, dat de kinderen zorg, aandacht, liefde zouden krijgen. Maar ook belangrijk was, dat de kinderen zelf leren om zorg en liefde te geven. Noel kwam met het idee om konijnen te gaan houden. Ik dacht daarbij ook meteen aan de school. Geef de kinderen een jong konijn [en een hok] en laat ze er zelf voor leren zorgen. Op het tuintje kunnen ze dan zelf de dingen kweken waar konijnen van houden zoals sla en worteltjes. Voor het volgende schooljaar proberen we geld bijeen te zamelen voor materiaal om konijnenhokken te kunnen bouwen. Na een jaar mogen ze het konijn mee naar huis nemen. Over het feit of er dan “flappie-trauma’s” gaan optreden zijn de meningen verdeeld. Overigens is het vlees van konijnen als eten geliefd. Ze komen er ook in het wild voor. Er wordt op gejaagd, maar wonderlijk niet thuis gekweekt. Voor een konijnplaag is geen zorg: de honden en de roofvogels verschalken ze met graagte. Misschien gaan de mensen door dit voorbeeld toch weer thuis konijnen houden.

2 Ontwikkelingen op het eigen erf

Maïsverbouw.

Dit jaar echt een wondertje gezien! Het regenwater dat wij vorig jaar d.m.v. goten en een gegraven tank van 20.000 liter opgeslagen hadden, ging nu gebruikt worden voor de beregening van maïs. De maïs is begin juli geplant, dus midden in de droge tijd. Maar zie: de maïs is opgekomen dank zij het water in de tank [foto 59: Waleni ah sproeien uit de tank foto 60; foto 61: eerste maiskorrel in de grond; foto 61b: ja, hij komt op; foto’s 62, 63, 64 en 65 steeds groter; foto 66: ramp, de kippen vonden de mais ook lekker; foto’s 67en 68 mais groeit toch weer door] en we hopen dat er in december kolven aan zitten. Dit betekent dat als er water verzameld kan worden, -en dat kan-, ook in de droge tijd verbouwd kan worden! Misoogsten zouden dan veel beter kunnen worden voorkomen. In de missie komt nu een hele discussie op gang over het water [zie onder]. Mijn tank dient daarbij als voorbeeld dat er dingen mogelijk zijn. Overigens heeft de tank een deksel gekregen om ook maar de mogelijkheid voor kinderen er in te vallen te voorkomen.

Konijnenkweek.

Wat is het moeilijk in Tanzania aan konijnen te komen. Noel moest 500 km reizen om een stel te bemachtigen. En dan vluchten ze het eerste half uur nog weg ook. [zie de verslagen van Noel, verslag 1, 2 en 3]. Gelukkig konden de jongens ze terugvinden en terugbrengen in hun prachtige ren die wel diep-, maar niet hoog genoeg was gemaakt[ inmiddels aangepast met kippengaas]. Nu maar hopen dat de konijnen jongen geven. [foto’s 69, 70, 71, 72,73 en 74]

Watersysteem- Tank- Regenwater – Goten.

Dit jaar is ook de laatste goot aan het huis [de voorkant] aangebracht. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De goten zijn van gebogen golfplaat en ondersteund door lange planken in U vorm. Door de lengte van het huis die overbrugd moet worden, wordt het een heel zware constructie. Maar het is gelukt. [foto’s 75,76 en 77]

Met de andere goten aan het huis [aan de achterkant en de WC] moet dit systeem voldoende water verzamelen om in de droge tijd als voorraad dienst te doen. In de regentijd komt er onnoemelijk veel water van het dak van het huis. Dit water wordt dmv de goten en een leidingsysteem geleid naar een vorig jaar gegraven en gemetselde ronde tank van 20.000 liter. [foto’s 78, 79, 80, 81a, 81b en 81c: maken van tank en tankdeksel].Ik laat nu nog een andere tank graven [en metselen enz] met een inhoud van zo’n 50.000 liter. Deze wordt vierkant 5×5 mtr en 2 mtr diep. Dit alles als voorbeeld om aan te tonen dat water-“oogsting” zinvol is. Het is geweldig dat het werkt en ik nu, in de droge tijd, maïs kan kweken met het water van het vorige regenseizoen.

Solar.

2 jaar geleden hebben Ineke en ik 2 Solarpanelen [ieder 89 wt]aangeschaft met de benodigde accu’s. [foto 82]. Na een boel geëxperimenteer, kan ik nu in iedere kamer spaarlampen van 12 volt laten branden. Ook is er meer dan genoeg elektra voor de laptops. Fantastisch die solars. Dit jaar hoop ik nog 2 panelen te kunnen aanschaffen om meer op wisselstroom te werken. Jammer dat alles zo duur in aanschaf is. We zijn nu ook met manieren bezig om op solar-cells te kunnen koken. Ik weet niet of je op deze manier zoveel elektriciteit kunt opwekken. Er zijn veel apparaten ontwikkeld waarop je op zonne-energie zou kunnen koken. Deze werken allemaal op het concentreren en opslaan van zonnewarmte. De meeste beloven helaas meer dan ze waar kunnen maken. Ik hoop dat ik volgend jaar ook voor de school geld genoeg is om daar solar-panels te kunnen bestellen. Daardoor zou het mogelijk zijn de school ook in de avonduren te gebruiken voor het geven van broodnodige voorlichtings-bijeenkomsten, waarbij dan ook een computer en een beamer gebruikt kunnen worden die op de solar werken.

Laboratorium

Leuk dat een bezoeker het erf een laboratorium noemde. Er wordt hier inderdaad van alles geëxperimenteerd: Noel kreeg al warmwater van 70-80 graden; de mais groeit; het water wordt opgeslagen. We hebben bomen in de kweek die de kinderen straks als onderdeel van het schoolprogramma kunnen gaan planten. De konijnen worden er gefokt die later naar de kinderen gaan.. De solarcells. Alles proberen we gewoon op het erf uit om het later in het kader van de school te kunnen toepassen. En zoals ik boven vermeldde: alles op mijn erf betaal ik zelf zodat het niet ten koste gaat voor het directe werk aan de school.

Sep

Velen kennen onze hond Sep. Hij is 2 keer met ons naar Tanzania gegaan en de laatste keer na het overlijden van Ineke heb ik hem daar gelaten. Een van mijn werkers past op hem en verzorgt hem. De laatste keer zag hij er goed uit. Hij wordt een echte hofhond. De geiten zijn zijn grootste vijanden en heel enkel weet hij er een na een wilde achtervolging te “arresteren”. Maar dan is de lol voor Sep er ook vanaf, hij sjokt weer naar huis toe, want Sep is gelukkig totaal geen killer. Zijn andere vijanden zijn de ossen die daar ook in de droge tijd vrij rondlopen. Het is onvoorstelbaar hoe die zware ossen en geiten de zwaarste hindernissen kunnen nemen. Je kunt afschermen wat je wilt. Als je je omdraait staan ze rustig achter je rug het pas gekweekte op te eten. Ik weet niet of Sep deze ossen de baas kan. Ik vermoed het niet. Hij blijft in ieder geval wijselijk van een afstandje te staan blaffen en trekt zich strategisch terug als de os aanvalsbewegingen maakt. Maar ook de ossen zijn op hun rust gesteld en laten de strijd niet escaleren. Waren de mensen maar zo lui als de ossen en zo wijs als Sep, er zou wel wat geblaf te horen zijn , maar ieder zou tevreden huiswaarts keren. [foto 83: Sep met os]

Het bakken van Stenen; Het kerkkoor werkt gezamenlijk voor instrumenten [basgitaren].

Aan stenen heb je daar nooit genoeg. Ik heb ze nu o.a. nodig voor de nieuw te graven tank, die dan van binnen bekleed wordt met stenen en cement. Via Charly, mijn werker, was dat het jonggehuwden kerkkoor ter ore gekomen. Zij wilden die stenen wel bakken. In plaats van persoonlijk een loon te ontvangen, kozen ze voor een gezamenlijke opbrengst om voor het koor basgitaren aan te schaffen. Elektrische instrumenten zijn daar de nieuwe rage. [foto 85a en 85b: electrische instrumenten in de kerk]. Ik vond het geweldig, dat hoewel ze allemaal zelf het geld zo hard nodig hebben, ze toch kozen voor iets gezamenlijks. Op de avond voor ze aan het werk gingen, kwamen ze bij ons in huis zingen: [foto 86] .Ook het komende tekort aan voedsel kon hen niet van deze gedachte afhouden. Die stenen maken is zwaar werk. In een grote kuil met goede kleileem, wordt de grond aangemengd met water, goed omgewerkt, [foto 87] daarna door de vrouwen met een emmer op hun hoofd naar de droogplaats gebracht. [foto’s 88,89] . Daar staat iemand die de klei in een tweelingvorm aanperst, waarna de vorm wordt opgetild. Twee ruwe stenen zijn door deze handeling geboren. [foto 90] . Het proces gaat behoorlijk rap. De rijen stenen worden afgedekt met gras zodat ze niet te snel drogen en dan zouden knappen. [foto 91] . Na het eerste droogproces worden de stenen gestapeld in een soort piramide vorm met holten. Van buiten wordt het geheel afgedicht met leem. In de holten wordt een vuur gestookt. De warmte verspreidt zich door de stenen die zo worden gebakken. Al met al een zwaar en omslachtig proces met een hoge uitval. Toch kan iedereen op deze manier aan zijn eigen stenen komen. Ieder die een huisje bouwt doet het zo. Bij onze terugkeer in dec. zal ik de gitaren [ ook daar heel duur] in Dar es Salaam kopen. Ik hoop wel dat de stenen inmiddels allemaal ook gebakken zijn en de tank gegraven.

3 Ontwikkeling op de missie.

Het Waterplan

Op de missie zelf is nu een hele discussie gaande over het waterprobleem. Gesprekken met Mozes, Pytsje Kampen, de voorzitster van de “Tryntsje Beimers” Stichting, Noel en mij leidden er toe dat water als een “probleem’ gaat worden gezien. De kracht van Mozes zit hem er in dat hij dit item ook in de missie als geheel kan implementeren. Eerst werd het besproken in de vergadering van. Het viel op dat meteen de leden van de missie- staf dit als zeer urgent zagen. Diverse oplossingen werden aangedragen. Er werd een plan gemaakt om het de gehele missie voor te leggen. Zo werden tijdens de ochtendwijding, de kerkdiensten, binnen de missie-departments gesprekken gevoerd. Het fijne van deze gesprekken is dat alle aanwezigen er heel betrokken bij waren. Blijkbaar sluimerde dit probleem over het water al in heel veel mensen. Het geweldige van dit alles is dat dit nu een vraag , een probleem vd missie zelf is geworden -en niet van een paar blanke zonderlingen. Er is een comité opgericht, olv Erasmus, het hoofd vd VTC, dat alle problemen gaat inventariseren en met een plan v. aanpak komt .

Bij het waterprobleem moet je denken aan twee dingen. Ten eerste het drinkwater: dat komt uit een bron die een te geringe capaciteit heeft bij het groter wordende dorp.

Ten tweede is er het regenwater. Door de klimaatsverandering is de regenval [ het regenseizoen begint half november en duurt tot mrt\april] onregelmatiger geworden. Toen Ineke en ik in nov 2005 daar kwamen was er te weinig regen. De oogst in 2006 was daardoor slecht. In het regenseizoen 2006-2007 is er juist teveel regen gevallen. Daarbij moet je ook bedenken dat de regen met grote snelheid van de bergrug afdaalt. De akkers stroomden over en de jonge aanplant spoelde weg. In beide gevallen een slechte oogst, de ene keer door een te weinig, de andere keer door een teveel aan water. Het zou schitterend zijn dat een wateroverschot zou kunnen worden opgevangen in bekkens onder de bergrug. We zijn zeer benieuwd welke oplossingen worden aangedragen. Het geweldige is dat men zelf de verantwoording neemt. Natuurlijk kunnen wij daarbij helpen. Het bestuur van Protanz reserveert een bedrag waarmee men straks aan de slag kan.

4 Tenslotte

Deze rondschrijfbrief is slechts na vele probleempjes tot stand gekomen: computercrashes, internetuitval, enz.. [Ik heb inmiddels een nieuwe computer gekocht.]

Ook kan ik niet ontkennen dat de vertraging niet op de laatste plaats veroorzaakt is door een heuglijk feit. Ik ben namelijk opa geworden van Fedde, een schitterend kind [een jongentje, geboren zondag 14 october 10 minuten voor 12] van Janneke en Arjen [foto 92: Fedde in wiegje, vlak na zijn geboorte], een gebeurtenis die diep in je leven ingrijpt.

Maar nu ligt de brief toch voor U of leest u hem\haar op internet. Bij de brief krijgt een cd-rom meegeleverd met daarop de foto’s die in de tekst vermeld staan. Het lukte mij niet ze in de tekst zelf op te nemen en af te drukken. Op de cd-rom staan ook de verslagen die Noel tijdens onze reis gemaakt heeft.

Hoe dan ook, ik hoop dat u door dit bericht bent aangesproken. Ik heb geprobeerd een beeld hoe alles gekomen is; wat er tot nu toe is bereikt en wat er in de toekomst te doen is. Maar nogmaals: zonder uw hulp was het nooit tot stand gekomen. Mocht u een gift hebben gegeven of anderszins hebben meegewerkt dan mag uw weten dat uw inspanning goed terecht is gekomen, namelijk in de vorming van kinderen die ook daar de toekomst zijn in een zich sterk veranderende samenleving.

En natuurlijk: ook uw giften blijven in de toekomst van harte welkom. En zoals ik eerder heb gezegd: alles wordt besteed aan de school. Het bankrekeningnummer is: 1152.61.265, tnv de Stichting Protanz, te Wormer.

Noel en ik gaan 13 december weer naar Tanzania. Mozes, de manager berichtte mij deze week dat de school bijna klaar is en dat bouw van de keuken en de toiletten ook vordert. Als alles goed gaat, kan ik half januari, bij het begin van het nieuwe schooljaar aldaar, de Ineke Alberda, Nursery School officieel openen. Ik zie er naar uit.

Lieve Mensen,

Ik heb net een nieuw telefoonnummer in Tanzania 0757532839. Ik weet nu even niet het landenvoorvoegsel voor Tanzania, maar ik denk dat het +255 is, maar zeker is dit niet. In iedergeval verdwijnt de nul voor 75. In plaats van de + kun je ook 00 typen, maar + is beter.

Vrijdag zijn we hier aangekomen in Kilangala. Hele goede relaxte reis gehad. We zijn nu weer een beetje op orde in huis. De hond was erg blij ons te zien. De kleuterschool [het gebouw] begint er goed uit te zien. Het wordt degelijk gebouwd. De scholieren zijn nu met vakantie, maar volgende week gaat de bouw weer verder. Mozes denkt dat de school binnen 2 maanden afkomt. Ik hoop het, maar vrees het van niet. 

Ik schrijf dit in haast. Alles lijkt hier goed te zijn. Heel mooi weer.

Het gaat goed op de missie. Veel projecten die in de voorgaande jaren opgezet zijn, zijn nu voltooid. De koeien lopen te grazen en eentje heeft al een kalf gebaard. De melk is voor het kindertehuis. De oliepers en de graanmolen zijn in werking. Nu hoeven de mensen uit het dorp niet meer hun maïs in de stad te laten malen, maar kunnen ze dat hier doen. Met de opbrengst hoopt de missie op den duur minder afhankelijk te worden van de donoren, hoewel dat natuurlijk nu nog lang niet in het verschiet ligt. Maar het is een goed streven om onafhankelijker te worden. Natuurlijk moet de missie een missie blijven en zal er altijd geld nodig zijn. Er zijn vanzelfsprekend ook problemen. Door de inflatie van de T. Shilling worden de goederen ook steeds duurder en hebben de mensen minder te besteden. Geld om de salarissen te compenseren is er niet. Gelukkig heeft iedereen wel een stukje land waarop de eerste levensbehoeften verbouwd kunnen worden.

Wat mijzelf betreft: het was goed om hier naar toe te gaan. Hier heb ik het afscheid nemen van Ineke op een bijzonder intensieve manier ervaren. Anders en ook directer dan in Nederland. In Kilangala was zij zo volop aanwezig. Alle dingen spreken nog van haar. Het leek wel of de tijd hier op mij gewacht heeft. Haar laatste dingen lagen nog naast het bed. U kunt zich voorstellen dat het voor mij heel intensieve weken geweest zijn, temeer dat ook de grote kist met dagelijkse spullen, die wij anderhalf jaar geleden uit Nederland verstuurd hadden, nu pas aankwam. Ik heb ook ons werk hier: educatie weer ter hand genomen. Maar ik moet mij beperken tot een paar hoofddoelen. Ik had in Nederland al besloten om ieder jaar hier een paar maanden naar toe te gaan. Ik moet mijn werk dus concentreren in die 2 of 3 maanden. Mijn eerste project is het voortzetten van de kleuterschool waar Ineke mee begonnen is en die – o, wonder – tijdens mijn en haar afwezigheid sinds maart gewoon is door gegaan. Dat is echt een compliment. Maar de kleuterschool kan niet zo primitief blijven zoals hij nu is. In samenspraak met Mozes, de manager en het missie-bestuur is er een prachtig stuk land beschikbaar gesteld om een school te bouwen. De waterleiding [voor goede sanitair!] loopt er vlakbij en zo nodig kan er ook elektrisch zijn. Ook is er ruimte voor een groot speelveld en vlakbij kunnen de kinderen leren te tuinieren [van levensbelang hier]. De school krijgt drie echt ruime klassen [ 9x 7meter] en een lerarenkamer. De totale afmeting wordt 19 x 17 meter. Echt groot. Het leuke is dat de kleuterschool gebouwd gaat worden door de aan de missie verbonden “VTC”, een opleidingsschool voor vakmensen, zeg maar een ambachtsschool. Het mes snijdt daardoor aan twee kanten: er komt een prachtige kleuterschool, de VTC heeft een prachtige opdracht en de leerlingen kunnen zich bekwamen in het bouwen.

Natuurlijk zit aan dit alles ook een kostenplaatje. Niet zozeer de lonen, [ook de stenen worden zelf gebakken], maar vooral ook de materialen zoals hout voor de spanten en ramen, dak-golfplaten, verf , sanitair, leidingen enz enz. Ik vermoed dat de kosten rond de 4000 euro zullen liggen. Bouw daar in Nederland maar eens een school voor. Ik probeer samen met de stichting Protanz het benodigde geld te verzamelen. De eerste aanbesteding financier ik voorlopig uit eigen middelen. Educatie! Zo’n kleuterschool is broodnodig. De kinderen moeten hier pas met 7 jaar naar de lagere school. Tot 3 jaar zijn ze op de rug van hun moeder, maar vanaf hun vierde lopen ze zich maar te vervelen. En ik denk dat kinderen graag wat doen: dat zij zich graag ontwikkelen. De meesten hebben nog nooit een kleurpotlood gebruikt. Als je ziet hoe graag ze wat werken, draait je hart in je lijf rond. De school biedt een heel goede gelegenheid voor ontwikkeling. Er komt een klas voor de kleintjes van vier jaar [ het grootste lokaal 9×7]. De kinderen van 5 en 6 kunnen ieder ook hun eigen klas krijgen [8×7]. De oudste groep wordt dan tevens voorbereid op de lagere school. Maar niet alleen de kinderen mogen zich ontwikkelen. Ook de meester! Juma, onze tuinman, die een geboren onderwijzer bleek te zijn, gaat voor een jaar naar Morogoro om daar een opleiding te volgen voor kleuterschoolonderwijzer. Hij wordt zolang vervangen door iemand van de missie die dan straks, naast Juma, de 2 e onderwijzer wordt. Voor de kleinsten zoeken we t.z.t. iemand. We zijn ook bezig een soort schoolplan te ontwikkelen. Daar hebben we hulp bij nodig. Ikzelf heb weliswaar onderwijs genoten, maar weet niets van pedagogiek of didactiek . Wie wil daarbij helpen? Ik ben erg verheugd dat als ik in juli hier terug kom de school wellicht al klaar kan zijn.

Het andere project waar ik mee bezig wil zijn is het exploiteren van een 2e waterbron. Op het moment dat ik dit schrijf is men echter nog steeds aan het onderzoeken of de bron, die heel moeilijk bereikbaar is, ook in het droge seizoen water geeft. Op den duur is een 2e watervoorziening onontbeerlijk gezien de toename van de plaatselijke bevolking, maar ook door de aanwezigheid van een steeds groter wordende middelbare school in de omgeving van Kilangala die ook van de waterleiding van Kilangala gebruikt maakt.

Ik hoop 9 januari 2007 weer terug te vliegen naar Nederland. Al voorvast en ieder goede kerstdagen gewenst.

Vandaag ga ik weer naar Kilanga.

Allereerst voor mijzelf. Ik wil daar, op die plek waar Ineke overleden is, mij opnieuw bezinnen. Gelukkig gaan mijn kinderen mee. Hoe lang we er blijven hangt af van de omstandigheden. Ook willen Katerine en ik nog op Safari gaan. Maar los van dit alles is er nog ander nieuws:

Mozes, de manager van de Kilangala Missie, is in september in Nederland geweest en hij heeft ook bij mij gelogeerd. We hebben in principe afgesproken dat ik ieder jaar enkele maanden naar Tanzania kom om aandacht te besteden aan de projecten die Ineke en ik hebben opgezet.

Belangrijk in de educatieve sector is het verder ontwikkelen van de kleuterschool, lesmateriaal aan de Godsdiensleraren. Wat ook een heel belangrijk punt wordt is heel concreet de watervoorziening: het exploiteren van een nieuwe waterbron.

En nu het grote nieuws: de PKN gemeente te Wormer zal iedere 3e zondag voor dit waterproject collecteren. Geweldig: wat fijn dat we op die manier door kunnen gaan! Ik hoop u spoedig weer te kunnen berichten, maar dan ter plekke vanuit Tanzania.

Omdat veel mensen mij er naar vragen, wil ik proberen iets te vertellen wat er zich afspeelde rond het overlijden van Ineke. Het was al een paar dagen behoorlijk slecht weer geweest in Kilangala en maandag 13 maart klaagde Ineke een beetje over oorpijn. De pijn was niet hevig, ook niet constant, maar af en toe vervelend. Dinsdag overdag precies hetzelfde. Maar ze was vol levenslust en vol plannen. Ze was o.a. bezig met ideeën te verzamelen om goederen, zoals manden en matten, van sisal te vervaardigen. Sisal is een vezel die in Tanzania uit een soort cactus gewonnen wordt. Vroeger werd er touw van gemaakt. Heel sterk. Ze was bezig contacten te leggen met een kunstenares die Afrikaanse patronen en motieven zou kunnen ontwerpen. De vrouwen uit het dorp zouden de artikelen kunnen vlechten en wij zouden dan kunnen proberen die dingen hier te verkopen en zo zouden daar vrouwen weer inkomsten hebben.

Dinsdagavond zaten we zo gezellig bij elkaar. Zij met haar ideeën. Ik was bezig met het voorbereiden van een les voor de godsdienstleraren de volgende dag: over de namen van Jezus. Ineke ging vroeg naar bed omdat zij zich toch niet zo lekker voelde. Die nacht [van dinsdag op woensdag] begon zij erg ziek te worden. Hoge koorts (‘39.4’), overgeven en wat diarree.

Tegen de ochtend kwam een artsverpleger van het hospitaal van de missie en die heeft haar een injectie tegen de misselijkheid gegeven en een infuus tegen verdroging. Hij dacht dat het malaria was. Dat bleek later niet zo te zijn. In de loop van de woensdagochtend zakte de koorts. Rond 10 uur kon ik nog redelijk met haar praten, maar daarna werd ze steeds onrustiger. Maar omdat de koorts zakte maakten we ons niet al te veel zorgen. Rond het middag uur nam haar verwardheid als maar toe. Maar hoe gaat dat dan: je wilt het nog even aanzien.

Maar rond half twee begon het mij te gek te worden: zo had ik Ineke nog nooit meegemaakt. Lieve mensen van de missie hebben haar met de missie-auto naar Sumbawanga gebracht, 40 km verder, naar het ziekenhuis waar Ineke vaak zelf patiënten naar toebracht. Toen wij daar aankwamen, het zal ongeveer half vier geweest zijn, was haar toestand nog dramatischer. We moesten haar echt met een aantal mensen vast houden. In het ziekenhuis schatten de artsen de situatie ook niet zo ernstig in: ze had helemaal geen koorts en de onrust zou komen door vochtverlies. Toen ook daar niet de situatie verbeterde kwam opeens het idee dat ze wel eens cholera kon hebben. Ze moest zelfs naar een barak. Tegen dit onzinnige idee heb ik scherp geprotesteerd. Intussen, toen ik bij haar zat, kreeg ik het idee dat ik haar ook al niet meer kon bereiken. Ook werd haar ademhaling steeds onrustiger en begon zelfs te stokken. Ik begon te beseffen of ik wilde of niet, dat Ineke wel eens stervende zou kunnen zijn. Ik riep: “Laat die chirurg (ik wist zijn naam niet, maar ik wist dat hij zeer op Ineke gesteld was), die dikke, laat die dikke dokter komen!” Toevallig had ik een sterk soort zaklampje bij me. Daarmee scheen ik in haar ogen. Die reageerden niet meer. Ik heb haar in mijn armen genomen. Misschien dat zelfde moment kwam die dokter aangerend met beademingsapparatuur. Hij heeft van alles nog geprobeerd om haar te reanimeren, maar ik vermoed dat Ineke al gestorven was voor hij kwam. Hij omhelsde me en zei: “Samehani, pole sane” (sorry, ik leef met je mee) en hij huilde. Het was toen half zes.

Achteraf is het meest waarschijnlijke dat zij een bloeding gehad heeft in haar hersens. Die bloeding kan direct of indirect verband houden met die oorontsteking. Wat mij troost is dat zij overleden is aan een ‘gewone westerse ziekte’, die als het hier was gebeurd, waarschijnlijk ook niet adequaat onderkend zou zijn, naar diverse medici mij verzekeren. Nu ik dit schrijf komt alles weer bij me boven. Maar het is goed om dit te schrijven. Wat er daarna allemaal gebeurde is teveel en te onwerkelijk en te onwezenlijk om nu te vertellen. Misschien later eens. Woensdag 22 maart ben ik s‘ochtends met haar lichaam op Schiphol aangekomen. Maandag 29 maart hebben we haar begraven te Bolsward. Eèn ding wil ik wel zeggen: wat is er daar in Tanzania, in al die verschrikking een liefde geweest van de mensen van de missie en van de Moravian Church en hier in Nederland van alle kanten. Voor die liefde, die ik nog dagelijks ondervind, wil ik u heel hartelijk bedanken. Het heeft mij op de been gehouden en het houdt mij op de been.

Ik ben verbaasd en verwonderd over de schrille tegenstellingen in dit land. Vanmiddag met een stervende man naar Kundi gereden, dwars door de velden. Aangekomen bij zijn kleine lemen hut, werd hij op een rieten mat, op de grond gelegd in de schaduw van de boom. Vol liefde omringd door zijn vrouw en kinderen. De man was zo ziek, omdat hij veel te weinig voedsel had gehad: gewoon ondervoed! De mensen zijn zo arm, wij weten niet wat het betekent om zó arm te zijn, dat je geen voedsel kunt kopen. De begrafenis zal deze week een groot feest worden waarbij kosten noch moeiten zullen worden gespaard.

Morgen zal hij in de hemel zijn…

Er is een gezegde in Nederland: verwondert u slechts! Dat doe ik! Even heb ik bij de familie gezeten en met ze gesproken. Vol overtuiging wordt er gezegd: Mungu saidi (God zal helpen). Eigenlijk wil ik heel graag helpen, maar hier sta je met lege handen, gelukkig is het geloof van deze mensen zo groot!

Toen ik terugreed naar huis, dwars door de velden en over zandwegen, werd ik overweldigd door de schitterende natuur, . Dat wij dit mogen doen, dat wij hier mogen rijden. En toch staan we met lege handen. Wij krijgen zoveel terug voor het kleine beetje dat we kunnen doen. Wij verwonderen ons elke dag.

Vanuit een koud en regenachtig Tanzania. Het is natuurlijk niet zo koud als in Nederland, maar het is hier nu regentijd. De mensen hier zijn er heel blij mee en dat kunnen we ons ook voorstellen. Want droogte is verschrikkelijk en we hebben dit jaar nog te weinig regen gehad. Maar persoonlijk houd ik toch meer van de zon! Het is ook vreselijk om te zien hoe de mensen en ook de kleine kinderen op blote voeten en met dunne kleertjes aan rondlopen terwijl wij zelf een dikke trui en warme kleren aan hebben. Vanmiddag kwamen drie jongens doorweekt bij ons binnen, koud en verkleumd en ze lopen nu in de kleren van Herman rond. Meestal is de regen kort maar heftig: de wegen worden onbegaanbaar en het buitenleven ligt even stil. Het gaat verder heel goed met ons. We zijn hard aan het werk.

De kleuterschool begint goed te draaien: er komen iedere dag rond de 30 kinderen. Iedere morgen vertellen we een bijbelverhaal, we zingen, we doen spelletjes en maken werkjes. We hebben voor alle kinderen een klein schoolbordje en krijtjes gekocht (doet wat denken aan een lei met griffel) daarmee doen we wat voorbereidende schrijfoefeningen. We zijn nu bezig om te leren tellen en kleuren te leren. Het is inderdaad moeilijk om zonder materiaal een leerplan op te stellen. Vanmorgen kregen we het geweldige idee om een schooltuin aan te gaan leggen en bomen te planten! Hoe we dat moeten realiseren weten we nog niet, het plan is vandaag geboren en het past heel goed binnen de cultuur hier!

De eerste cursus van zes weken voor de leraren is afgerond. De mannen willen graag verder, maar we hebben eerst een weekje rust ingebouwd om ook zelf weer wat op te laden.

De kindernevendienst loopt heel goed: we moeten wel veel begeleiding geven, we hebben een heel klein lokaal en gemiddeld 70/80 kinderen. We hopen dat we in de toekomst steeds minder nodig zijn. Afgelopen zondag zijn we voor het eerst op rondreis gegaan. We hebben twee dorpen bezocht: Nkana en Sintali. In Nkana hadden we een bijzondere hartelijke ontvangst. ’s Morgens thee, met melk en suiker (!) en om het geheel af te maken: mandazi (dat zijn oliebollen zonder krenten of rozijnen). Daarna de kerkdienst waarbij we veelvuldig over en weer de groeten uitwisselen! Toen de preek zou beginnen, begon het in eens heel hard te regenen, (op het dak van golfplaten) zodat de preek niet meer te verstaan was! Maar regen is de grootste zegen die er bestaat! Na de dienst die totaal drie uur had geduurd, een rijkelijke maaltijd: een dienblad vol rijst en een gekookte kip.

Voor ons waren de speciale delen bereid, zoals eierstok en vagina, de vruchtbare delen speciaal voor de gasten!!! Tot slot wachtte ons de grootste verrassing: we kregen een kip cadeau! Op weg naar de volgende plaats: Sintali. Nog nooit eerder zag ik zo’n volle kerk.

Maar ik zag ook nooit eerder zo’n kleine kerk . de kerk was ongeveer 3 bij 6 meter. Het dak is van gras, de muren van leem. Dit kerkje was met zo’n dertig mensen afgeladen vol en buiten stonden de toeschouwers voor de ramen, want een blanke is hier toch een nog bijzonderheid. Het was een geweldige dienst . Hoe klein het kerkje ook is er zijn twee koren, en er werd gezongen en gedanst! Ook hier na afloop weer rijst met gekookte kip!!

Soms voelen we ons zeer beschaamd, vanuit hun armoede wordt een kip voor ons klaargemaakt!! Kregen we in Nkana een prachtige witte kip cadeau, hier kregen we ook nog een prachtige zwarte kip cadeau!!

Zo hebben we nu kippen, mensen in Lollum u zult het niet geloven , maar we hebben ook nog een haan gekregen! Ze scharrelen nu gedrieën op ons erf en kakelen ons ’s morgens wakker!!! We gaan nu maar een nachthok voor ze bouwen, ver bij ons huis vandaan! Maar het is enig om te zien hoe ze gezellig rond het huis lopen te pikken en ’s avonds rennen ze de keuken in en gaan ze bovenop de zakken houtskool slapen!

Sep moest eerst al aan de twee katjes wennen, nu zijn er nog twee kippen en een haan bijgekomen!! Sep rent soms wat rond met de katjes in z’n bek. Dat is kostelijk om te zien , maar de kippen zijn toch wat minder van Sep gediend en zeker de haan!!!

Tot zover vandaag. Veel liefs en tot de volgende keer!

Deze week kreeg ik al heel lief een berichtje waarom we al zolang niets van ons lieten horen. In de eerste plaats omdat we gewoon geen verbinding kregen: dat blijft een crime. In de tweede plaats omdat we het gewoon heel druk hebben.

We zijn vorige week begonnen met de kleuterschool. We hebben nu dertig kinderen die iedere dag trouw komen. Als gebouw gebruiken we de kerk. Heet zoiets multifunctioneel? Ik geloof van wel. De kinderen zitten op matten op de grond, maar we hebben nu wel bankjes besteld: dat is wat overzichtelijker. Juma, onze tuinman, blijkt een geboren onderwijzer. Iedere dag bespreken we het programma. Hij doet het en ik help hem een beetje. Ik probeer hem elke dag wat nieuws te leren; de jongen heeft nooit de kans gehad om naar school te gaan, maar hij pakt het heel snel op.

Iedere morgen om 9 uur begint de chekechea (spreek uit: tjseketsjeaa). We slaan dan op een oude velg (van een vrachtauto) met een stuk ijzer en van alle kanten komen de kinderen aan lopen. We beginnen met een liedje, een kringgesprek en een verhaal. Daarna doen we allerlei spelletjes. Om kwart over tien krijgen de kinderen ugi (maïspap met suiker) om wat energie op te doen. Van de giften uit Nederland hebben we onder andere meel en suiker gekocht. De kinderen zijn daar heel blij mee. Daarna handen wassen: dat is heel gewoon hier, omdat ze met hun handen eten en tandenpoetsen. Gek hoor, maar wel leuk! Daarna gaan we “leren”: kleuren, tekenen of prikken. Ik heb van spijkers en een stukje hout prikpennen gemaakt en als voorbereidende schrijfoefening werkt dat geweldig. Misschien is het wel heel ouderwets, maar ja, het is lang geleden dat ik naar de kleuterschool ging. De kinderen vinden het fantastisch en daar gaat het om. Om twaalf uur gaat de school uit. Ik zeg wel 9 uur en 12 uur, maar hier begint de dag om 7 uur. Dat noemen ze 1 uur. 9 uur is dus 3 uur en 12 uur is 6 uur… Kunnen jullie dit nog volgen?

We zijn heel druk bezig leraren op te leiden voor de verschillende scholen. Het is verbazingwekkend hoe weinig de leraren weten. Een atlas hebben ze nog nooit gezien. Ze hebben geen idee van tijd, gisteren en vandaag weten ze nog. Maar   we kunnen boekwerken schrijven over hoe mensen denken en doen. Leraren staan nog met een stok voor de klas!

We zouden het best fijn vinden als sommige mensen hier stage zouden willen lopen of een werkvakantie zouden willen doen. Bijvoorbeeld bij de scholen helpen, zeker als je op de PA zit mag dit misschien wel voor punten of in het kinderhuis of bij straatkinderen of in het ziekenhuis (elk meisje of vrouw mag bevallingen bijwonen en dat is heel bijzonder)? Er zijn mensen die graag op een computer willen leren werken, maar helaas zijn er nog geen computers, dus dat moet nog even wachten. Denk er maar eens over na!

Als jezelf de reis betaalt krijg je hier kost en inwoning gratis en boven alles heel veel dankbare mensen en heel veel liefde. Schrijf een briefje, met je ideeën en motivatie en je krijgt zeker antwoord! Als je met een aantal komt is de reis ook goedkoper!

Wij zijn dankbaar dat we hier mogen zijn en genieten van de dagen, van de liefde en de dankbaarheid!! Het maakt ons leven heel rijk!

Lieve mensen, als ik dit schrijf zijn er in onze tuin de eerste zonnebloemen uitgekomen. Het weer is hier meestal heel aangenaam en zonnig, maar het kan ook dagenlang regenen en behoorlijk koud zijn. Hoewel het voor ons gevoel veel regent, blijkt er toch te weinig water te vallen. Dat kunnen we zelf constateren doordat het beekje dat naast ons huis loopt nog steeds droog staat. Dit terwijl het vorig jaar rond deze tijd, toen wij hier voor het eerst waren, lustig stroomde. In de omringende landen, zoals Kenia en Zambia en ook Noord Tanzania zelf, blijkt er te weinig water te zijn en dus hongersnood.

Dat merken wij o.a. doordat de prijzen van het maïs hoog zijn: voor de grotere boeren hier wel een voordeel. Toch maakt ook hier zich iedereen zorgen over het water, want water…, als dat er niet is, dan is er geen leven. Daarom zijn wij ook zelf bezig met waterhuishouding! Geen lekkende kranen (hoewel dat hier bijna onmogelijk te realiseren is). We zijn ook bezig goten langs ons huis te maken. Op dit moment zijn onze mensen in de tuin bezig een put in ons terrein te graven van zo’n 3 meter diep en 4 meter doorsnede. Daarin kunnen we dan het regenwater opvangen en dat gebruiken voor de droge tijd. Het is echter vreselijk duur. Arbeidskracht is wel goedkoop hier (1 euro per man per dag), maar de materialen zijn des te duurder: cement, stenen, ijzeren bewapening, om maar te zwijgen over het loodgietersmateriaal, dat bovendien van zeer slechte, Chinese, makelij is. Ik denk dat het geheel: goten, pijpen, afsluiters, leidingen enz enz, rond de 1000 euro komt. Voor Nederlandse begrippen misschien niet eens zo duur, maar hier (ook gezien ons budget) een vermogen. Toch willen we doorzetten om te laten zien dat er tegen watertekort wel wat te doen is. Bovendien past dit in een groter plan om in samenwerking met de missie een tweede moeilijk toegankelijke, waterbron, boven in de bergen te gaan exploiteren. De enige waterbron die er nu is wordt eigenlijk te klein, omdat er ook een grote middelbare school gebruik van maakt. Dit gaat echter wel 4000 euro kosten en daar zou een aparte financiering voor moeten komen. Misschien hoort u daar nog eens over!
Het is zaak dat men beseft hoe belangrijk water is en wordt. Hebben wij in Nederland daar wel oog voor?
 
In januari zijn we begonnen met ons eigenlijke werk hier: educatie, ontwikkeling en zorgen dat de mensen hier, onder de gegeven omstandigheden, zich zo goed mogelijk kunnen ontplooien.
Het lijkt hier echt nog op onze tijd van voor de oorlog. Ook heel intelligente mensen moesten gewoon op het land werken: helemaal geen middelbare school, dus hup geld verdienen. 
We richten ons daarbij eerst op de kinderen en straks via de kinderen op de ouders.

Het eerst zijn we begonnen met het lesgeven aan godsdienstleraren. Dat gaat heel goed. Er zijn daar verhalen over te vertellen waar je een boek mee kunt vullen, maar dat later. Ten tweede zijn we deze maand begonnen met een kindernevendienst. We gaan aan ons eigen succes bijna te gronde. Zeventig tot tachtig kinderen iedere zondag. Probleem is (net als in Nederland) mensen te vinden die willen helpen. Ten derde zijn we hier een kleuterschool begonnen voor kinderen van 5 en 6 jaar. Over die leeftijd zijn we erg streng, omdat anders ook de kleinere kinderen meekomen. Kinderen van 5 en 6 passen hier al op hun jongere broertjes of zusjes als hun moeder naar de shamba (=bouwland) is. De kleuterschool vergt heel veel energie, omdat we ook meteen de leraren moeten zoeken, betalen en opleiden; nu voorlopig werk genoeg. Fijn om even naar de zonnebloemen te kunnen kijken en even tot rust te komen. We werken gestaag door en we zijn blij dat zoveel mensen met ons meeleven in Nederland. Dank voor uw lieve brieven en giften: dit steunt ons enorm. We hebben voor de kleuterschool nu tandenborstels gekocht, kleurpotloden en papier. Verder laten we meubeltjes maken en maken wij zelf lesmateriaal. Het is moeilijk om van niets ‘iets’ te maken, maar je wordt hier wel heel creatief. We hebben nu een klas van dertig kleuters die elke dag komt. We schenken iedere morgen ugi (=maispap met wat suiker), de kinderen zijn daar dol op. Tot zover deze keer.

Veel liefs van ons voor u allen.

Januari begint weer op dreef te komen. We zijn nu volop aan het werk, maar proberen ook onze rust in te bouwen. Er is hier zoveel te doen!!! Er lopen nu verschillende projecten. Zoals de opleiding van leraren, kindernevendienst en het onderzoek naar de mogelijkheden om kleuterscholen op te starten. Maar naast onze eigen projecten wordt er ook hard gewerkt aan andere projecten.

Vandaag wil ik ook iets over een andere project vertellen , waar we indirect bij betrokken zijn! Het kindertehuis!!! Rosa is het hoofd van het kinderhuis en veel moeders hier uit het dorp zijn betrokken bij de verzorging van de kinderen!! Op dit moment zijn hier ongeveer 15 kinderen ! Het zijn kinderen waarvan de moeder is overleden. Omdat de bevolking absoluut niet met flessenmelk kan omgaan ( ook al vanwege de warmte) heeft de familie dan een groot probleem. De familie komt hier naar toe om te vragen of de kinderen hier verzorgd kunnen worden.

De afspraak is dat ze hier tot twee jaar kunnen blijven, want over het algemeen kunnen kinderen dan bij de familie thuis verzorgd worden. Vaak gebeurt dat, maar evenzo vaak komt de familie niet meer opdagen!! Met als gevolg dat rosa veel kinderen in haar gezin heeft die hier gewoon gebleven zijn. Zelf heeft ze ook acht kinderen dus druk is het daar altijd!!!maar zelf zegt ze altijd: ach waar er tien eten, kunnen er ook twaalf of veertien hun buik vullen. Het is een warme en gastvrije familie, maar dit is ook typisch Afrikaans! “Alleen op de wereld” bestaat hier niet, ook niet voor ons. Eerlijk gezegd zijn de maaltijden hier ook gemakkelijk te delen. Er wordt een grote pan Ungari (maïsmeel in water gekookt, een soort stijve lammetjespap) op tafel gezet, iedereen wast de handen en graaien maar!

Maak een balletje ungari met je rechterhand en eten!! Wij zijn ook bijna verleerd hoe je met mes en vork moet eten! Deze week was voor het kinderhuis een nare week omdat er vrijdag nacht plotseling een kindje overleed. Iedereen is daar natuurlijk heel erg van onder de indruk, de andere kinderen, maar ook de moeders die de kinderen verzorgen!!

Hoewel hier toch nog veel kinderen overlijden is en blijft het toch een hele schok om mee te maken!! Deze week heb ik voor het eerst zelf patiënten naar het ziekenhuis gebracht. Een indrukwekkende ervaring, om over zandwegen toch op tijd het ziekenhuis te bereiken. Het ging in dit geval om een veertienjarig meisje wat zwanger was gemaakt. Heel tragisch!!!

De baby wilde graag komen, maar het lichaam van dit meisje was nog veel te klein!! Hier op de post kunnen we geen grote operaties doen dus naar de stad!!! Als je zo’n ziekenhuis in de stad ziet, hoop je toch maar dat je daar nooit terecht komt. De verpleegsters dragen groene kaplaarzen, dat is voor ons toch een raar gezicht, wij houden toch meer van het steriele wit nietwaar!!! En van schone bedden en vloeren!

Grote zalen met heel veel zwangere en zojuist bevallen vrouwen en daar tussendoor familie die de patiënten moeten verzorgen!!! Een ware “heksenketel”!! Herman heeft later het meisje met haar dochtertje weer opgehaald en naar haar familie gebracht.

Belangrijk voor de missiepost is ook om na te denken over zelfvoorziening!! Hoe kunnen we winstgevende projecten maken, waardoor het kinderhuis en het hospitaal open kunnen blijven! Er is een veeteelt project gestart , een landbouw project en er komt, hopen we, zeer binnenkort een persmachine voor zonnebloemen zodat we onze eigen olie kunnen produceren en eventueel verkopen. Land is er genoeg, de grond is vruchtbaar, maar hoe maak je de grond winstgevend, dat is en blijft een groot probleem, zeker zonder wegen om producten af te voeren.!! Welke producten zijn houdbaar en winstgevend???

Arbeidskrachten zijn goedkoop!!! Wij krijgen graag reacties op dit onderwerp!!! .!! Elk idee is hier welkom!!!

Een lieve groet van beiden.