27 maart 2007 schreef ik u een brief, waarin ik u bedankte voor alle steun die ik van u mocht ondervinden na de zo plotselinge dood van mijn vrouw, Ineke Alberda, 15 maart 2006 in Tanzania. In die brief gaf ik u ook de mogelijkheid om het project te ondersteunen om de kleuterschool die Ineke tijdens ons verblijf op de Kilangala Mission had opgericht, van een echt schoolgebouw te voorzien. Graag wil ik u verslag doen van het vele, dat er sinds die tijd gebeurd is.
1 Ontwikkeling van de school
Eerst even wat er aan vooraf ging.
Sinds 2005 waren Ineke en ik betrokken geraakt bij het missiewerk op de Kilangala Mission in Kilangala, zuidwest Tanzania. Kilangala ligt in de provincie Rukwa, het meest achtergebleven gebied in Tanzania.
[foto 01a, Kaart Tanzania; Kilangala ligt op de kaart links van het bovenste punt je vh Rukwameer]
2005, februari-mei [eerste reis]
Tijdens ons eerste verblijf van februari-mei in 2005 werd ons duidelijk, dat als wij aldaar iets zouden kunnen betekenen, dat dit op het gebied van educatie zou liggen. Educatie is iets waar onze eigen kracht in lag, maar waaraan mensen ook een grote behoefte aan hadden. “Hoe krijgen onze kinderen een betere scholing dan dat wij gekregen hebben”. [foto 01b: Ineke met pastor Kinog;. foto 02: Ineke met onze werker: Charly.]
2006, januari [tweede reis]
Toen wij in november 2005 voor 3 jaar naar Tanzania vertrokken was een van de eerste daden van Ineke dan ook om een kleuterklas te starten. Juist de kinderen in de leeftijdsklasse van 4 tot en met 6 hadden extra aandacht en zorg zo nodig, vond zij, voor zij met 7 jaar naar de basisschool gaan. Juist ook in deze leeftijd worden de fundamenten voor het verdere leven gelegd. Onze tuinman, Juma, [Christoffer] bleek een geboren onderwijzer en Ineke gaf hem met hart en ziel op allerlei terrein de nodige aanwijzingen om zijn creativiteit te ontplooien. De school bleek vanaf het begin een succes, juist ook omdat alles zo professioneel mogelijk werkt aangepakt. Geen bewaarklasje, maar de opzet van een school met een visie. De school startte in januari 2006. Helaas was er geen vaste plek waar de kinderen bijeen konden komen: dan weer was het de kerkruimte dan weer het gemeenschapslokaal. [foto 03/ foto 04: Meester Juma of Christoffer: Kinderen met maskertjes en kroontjes]
2006, 15 maart
15 maart 2006 overleed Ineke. Voor ik naar Nederland vertrok beloofden Mozes, de missiemanager en Juma dat zij de school naar vermogen zouden voortzetten.
2006, 2007, november – januari [derde reis]
In november 2006 ben ik met mijn kinderen voor een bezoek naar Kilangala gegaan. Zij wilden graag zien waar hun moeder geleefd en gewerkt had.
Afgezien daarvan bleek het dat de school nog steeds goed draaide. Dat is heel belangrijk omdat het aangeeft dat dit onderwijs ook door de mensen zelf gedragen wordt en daarom de toets kan doorstaan om iets voort te zetten.
Samen met het missiebestuur, dat de gehele opzet van harte ondersteunde, heb ik toen het volgende plan opgesteld:
De plannen
Het bouwen van een schoolgebouw voor de kleuterschool die de naam “Ineke Alberda, Nursery School” zou dragen, met drie lokalen voor drie niveau-jaren 4,5 en 6 jaar [max 25 kinderen per klas] en een onderwijzerkamer. [foto 05: plattegrond van de school].
De school zou gebouwd gaan worden door de, aan de missie verbonden VTC, [Vocational Training Centre] een soort beroepsgerichtonderwijs als een R.O.C.. Een prachtig leerobject voor deze school.
Naast de kinderen zouden ook de onderwijzers, zoveel mogelijk uit Kilangala afkomstig [geef mensen een kans], zelf een opleiding moeten krijgen: een officiële opleiding tot kleuterschoolleerkracht.
Onderwijs aan kinderen met 4 speerpunten: liefde, aandacht; welzijn [pap-project, tandenpoetsproject]; op niveau gerichte educatie; maatschappelijke educatie: in eigen tuintje verbouwen; bomenplanten; zorg voor water. Milieu. De kinderen zelf ook zorg en aandacht te leren geven.
De uitwerking
Voor punt 1 stelde de missie een schitterend stuk land beschikbaar alsmede een ruimte voor de tuintjes en een speelplaats. [foto 06: Land waarop de school komt]
Voor punt 2 kwam ik met de VTC nog net voor mijn vertrek jan 2007overeen dat zij de school zouden gaan bouwen voor rond de 10.000 euro. [voor deze school een enorm project]. [foto 07:agreement over de bouw].
Bij punt 3: Juma, de eerste onderwijzer, vertrok december 2006 naar Lutherian Seminar in Morogoro de opleiding. In zijn plaats werd Oscar als onderwijzer aangesteld, een jongen met middelbare school opleiding die ook zeer goed engels spreekt. [foto 08 en foto 09: Aanmeldingsformulier voor Juma\Christoffer; foto 10: Meester Oscar]
Bij punt 4. Ook tijdens mijn terugkeer naar Nederland was er genoeg Maïs, suiker, houtskool, petroleum, afwas-middel, tandpasta beschikbaar om het papeten en het tandenpoetsen mogelijk te maken. [foto 11 keuken met houtskool]
2007, januari, Terug in Nederland. Zoveel giften en liefde
Terug in Nederland, waar ik toch wel een beet je erover inzat hoe ik de 10.000 euro bij elkaar moest krijgen, werd ik ontzettend geholpen. Allereerst door de leden van de stichting die achter mij staat: Protanz. [foto 11a: Secretaris Gerda Bak en penningmeester Arie Stam; foto 11b: onze voorzitter Jan Hoekstra schept de soep in. Helaas was bestuurslid Evert Kuiper niet aanwezig]. Zij gingen meteen ook op zoek naar sponsoren.
Het is allemaal zo overweldigend hoeveel geld mensen bijeen hebben gebracht om aan de nodige financiën te komen. Een collecte tijdens opnamen voor een kerst-cd van het “Lemster Mannenkoor” bracht 1600 euro op. Kleine en grotere bijdragen stroomden binnen, vooral na mijn bedankbrief over Ineke. De gezamenlijke kerken in Wormer [waar ik ooit predikant ben geweest] stelden de opbrengst van de jaarlijkse verkoop ter beschikking. De RK Kerk in Wormer stelde de vastenactie in het teken voor het doel; kinderen van kleuter- en andere scholen in Lollum, Franeker, Laren, Wormer en elders in het land, zamelden dubbeltjes en kwartjes in, organiseerden sponsorlopen, verkochten flessen; Kerken gaven collecteopbrengsten; jubilarissen, zoveel jaar gehuwden, 75 jaar gewordenen, vroegen i.p.v. cadeaus voor hun feest een bijdrage voor PtrotanZ. Het Zeister Zendings Genootschap [ZZG]verdubbelde 5000 euro tot 10.000 euro. [foto 12: brief met bevestiging van de verdubbeling]. Het is allemaal teveel om op te noemen. Ik kan alles alleen maar in grote dankbaarheid aanvaarden. Kleine en grotere bedragen: uiteindelijk is alles bijeengebracht door gewone mensen en gewone kinderen. Ik sta nog steeds PAF.
2007, januari – juli, ondertussen in Tanzania: Fundering en opbouw
Ondertussen werd het werk In Kilangala ter hand genomen.Ik kreeg 2 x van Mozes foto’s over de voortgang van de bouw. De bouw is een echt huzarenstuk geworden: alleen het maken van de fundering [ook nog in de regentijd] was al een enorme klus: door de grote afmetingen van het gebouw 17×15 meter moest er voor het graven van de fundering ontzettend veel grondwerk verricht worden. Dit vanwege de altijd aanwezige helling. Het terrein moest aan de ene kant meer dan 2,5 meter afgegraven worden [foto 13: diepte van uitgraving] terwijl de andere kant opgehoogd moet worden. Dat grondwerk geschiedt allemaal met de hand. Tijdens mijn afwezigheid werd de school opgemetseld tot boven de ramen. [foto’s 14, 15,16,17,18,19,20 en 21: voortgang vd bouw in januari-juli 2007]
2007, januari – juli, ondertussen in Tanzania: Lesgeven
Ook de school ging gewoon door in het gemeenschapslokaal. Oscar gaf daar op een bewonderenswaardige manier les met eenvoudige middelen aan soms meer dan 40 kinderen. Hij verdeeld daartoe de kinderen in vier niveaugroepen. De oudste kinderen leren tot 50 te lezen en schrijven en kunnen ook eenvoudige woorden schrijven en teruglezen. [foto 23 en 24: Lesgeven in groepen; foto 25: Juf Digna geeft les; foto 26 en 27: buiten spelen; foto 28: kinderen met papbekers; foto 29: tot 50 schrijven; foto 30: Kind schrijft op bord]. Er komen niet alleen kinderen uit Kilangala maar ook steeds meer uit het naburige dorp Kipande zo’n 4 k.m. verder. De school krijgt een steeds grotere bekendheid.
2007, juli – september, vierde reis: Voortgang van de bouw en verdere ontwikkelingen
De Opbouw
In begin juli 2007 ben ik opnieuw teruggegaan naar Kilanga, nu vergezeld door Noel, mijn heel lieve vriendin. Zij voelde zich in Kilangala vanaf het begin zeer thuis.
Wij vonden de school zoals gezegd opgemetseld tot net boven de ramen. [foto 31 en 32: opbouw tot de ramen buiten en binnen].Eerlijk gezegd had ik verwacht dat de bouw wat verder zou zijn. [eigenlijk zou de school al opgeleverd moeten worden]. Ook kwam de bouw moeilijk opgang na de terugkeer van de leerlingen vd VTC uit de oogstvakantie [ alle leerlingen komen van ver en zijn intern]. Maar na een paar weken begon het echt snel te gaan: het metselwerk op 3 mtr hoogte [foto 33]; de dakspanten waren inmiddels getimmerd [foto’s 34 en 35]; de dakspanten op de muren [zonder hijskraan] [foto’s 36,37 en 38]; het kapwerk getimmerd [werkelijk een kunstwerk] [foto’s 39, 40, 41 en 42]; de golfplaten bevestigd [foto’s 43, 44, 45, 46, 47 en 48]; de vloeren gelegd [foto’s 49,50 en 51]; elke dag zag je de school veranderen en tot een echt gebouw worden. En wat voor gebouw: tot in Sumbawanga is dit het grootste gebouw en zeker de mooiste school in heel Rukwa . O, wat ben ik er trots op.
De laatste weken was men bezig met het bepleisteren van de muren, aanleggen van leidingen enz. Maar er moet nog veel gebeuren: het plafond, ramen, deuren enz. Enz. Laatste foto bij ons weggaan is foto 52.
Naam en registratie van de school
Naast het gebouw vroegen ook andere dingen rond de school de aandacht. Allereerst kreeg de school een eigen naam:
Kilangala Mission,
Ineke Alberda, Nursery School
en werd door de schoolinspecteur van de regio, de hr. Godifrey Sales, als zodanig geregistreerd onder nummer:
RK.NS [EA] 04/08/0028 . Rk= de provincie Rukwa; NS= Nursery School; EA= Elimu Awali, beginonderwijs
Samenwerking met de basisschool in Kipande
Dit betekent dat de kleuterschool officieel gekoppeld is aan de basisschool in Kipande, maar geheel met behoud van eigen naam en zelfstandigheid. Dit betekent dat wij ons leerprogramma en leermethoden gaan afstellen op die school, zodat ze bij ons niet de ene schrijfmethode leren en op de basisschool, waar ze naar toe moeten, een andere. Het betekent ook dat steeds meer kleuters uit Kipande naar Kilangala zullen komen. Dit brengt meteen een nieuw probleem met zich mee, daarover straks meer.
Eigen bankrekening, financiële transparantie
Een ander belangrijk item is dat de school een eigen bankrekening heeft gekregen. [foto 53, eerste storting].Alle bedragen voor bouw, salarissen vd meesters enz., maakt ProtanZ nu rechtstreeks over naar dat nummer en niet eerst naar de missie, zodat er geen verwarring kan ontstaan waarvoor de gelden bestemd zijn [je krijgt daar zomaar geen bankafschriften zoals hier]. Een waarborg dus voor een transparant financieel beleid zowel daar als hier. Overigens komen al de giften die u overmaakt, afgezien van bankkosten, voor 100% ten goede aan de school of een ander project.
Alles wat op mijn eigen erf gebeurt [ook al komt het uiteindelijk ten goede van de school], de reizen, het vervoer in Tanzania, de onderhoud van mijn auto daar enz., neem ik voor mijn eigen rekening.
Eigen akker voor de school
Zoals U weet krijgen de kinderen iedere dag maispap, [uzji]. De maïsbloem kocht ik altijd her en der in de omtrek. Soms goedkoop, soms duur. Nu was er bijna geen maïs meer te krijgen. Er zijn misoogsten [er dreigt nu een vreselijk tekort aan mais voor de mensen.] . Gelukkig heb ik genoeg mais weten in te slaan tot juni 2008 voor 75 kinderen. [als de school open is komen er 75 kinderen]. Maar nu heeft de missie de school een prachtige akker ter beschikking gesteld, waarop wij vanaf het nieuwe regenseizoen onze eigen maïs kunnen gaan verbouwen. Dat scheelt [misschien] straks in de aanschaf van maïs. De school is gratis, maar wij verwachten wel dat ouders meehelpen met de oogst. [Vergadering vh managementteam waar de belangrijke beslissingen over de school werden genomen en de akker ter beschikking werd gesteld; foto 53a, Mozes, general manager; foto 53b een paar leden vh managementteam].
Opening van de School
Als alles goed gaat – en er in dit tempo wordt doorgewerkt- kan de school officieel half januari worden geopend. Ik wil proberen daar een mooi feest van te maken, juist ook omdat er een klein bordje met de schoolnaam: Ineke Alberda, Nursery School, onthuld gaat worden. In dit openingsfeest is ook de samenwerking van de dorpen Kipande en Kilanga van belang.
De derde Onderwijzer benoemd
In de nieuwe school komen drie klassen, en dus drie onderwijzers. Inmiddels heb ik de derde onderwijzer benoemd: Festus. Het is een jongeman die nu nog leerling van de VTC is en meehelpt de school te bouwen.
In december doet hij eindexamen en als hij slaagt mag hij dus in januari voor de klas. Ineke en ik gaven in 2005 godsdienst les op de VTC. Toen zat hij in het eerste jaar van de opleiding. Hij viel ons toen zo op wegens zijn helderheid en betrokkenheid en intelligentie. Nu liep ik op de missie te peinzen wie voor de functie in aanmerking kon komen. Plotseling schoot hij mij weer in de gedachten. Na overleg met Mozes en zijn leraren – die vol lof over hem waren- heb ik hem gevraagd. Hij wilde dol graag. Hij krijgt een schitterende kans. [foto 54: Festus in witte bloes ah werk].
Opleiding voor de meesters
Oscar, de huidige meester, gaat in januari 2008 naar Morogoro voor zijn opleiding. Hij blijft daar dan tot november 2008. De kosten van zijn opleiding worden gedeeltelijk door de missie betaald en gedeeltelijk door Protanz. Zo ging het ook met Juma. Juma, die eigenlijk Christoffer heet en wie ik beloofd heb hem Christoffer te noemen als hij afgestudeerd is, is in november afgestudeerd en komt dan terug naar Kilangala. [Foto’s 54a en 54b: ontmoeting met Christoffer in Morogoro op onze teugreis]. Oscar kan dan in december Christoffer nog bijpraten. Ook de nieuwe meester Festus kan dan ingewerkt worden. Als alles goed gaat kan Festus in 2009 naar de opleiding. Ook Digna, een jonge, alleenstaande vrouw met een kind, is het team komen versterken. Zij werkte al voor de missie. Zij zal in januari, wanneer de school open is, de groep met de jongste kinderen [4 jarigen] begeleiden. Festus de middelste groep [5 jarigen] en Christoffer de 6 jarigen.
De Toiletten, de Keuken en de Store.
Bij de bouw van de school waren de toiletten voor de kinderen gepland buiten het gebouw. Ook zou er een keuken en voorraadkamer moeten komen. [zie foto 55: tek. van keuken en toiletten]. De keuken om de pap voor de kinderen te bereiden. De voorraadkamer om de zakken maïs, houtskool, suiker en andere ingrediënten op te slaan. Tijdens mijn laatste verblijf heb ik met de VTC afgesproken dat zij de toiletten en de keuken bouwen voor 9.000.000 Tsh, zo’n 5400 euro. Inmiddels is dit bedrag naar de nieuwe schoolrekening overgemaakt. Probleem bij de bouw is de regentijd die in november gaat komen en de leerlingen die met kerst naar huis gaan. Ik hoop echt dat de toiletten en keuken ook in januari bij de opening van de school klaar zullen zijn. Als voorraadkamer kunnen wij een daar al bestaande geitenstal gebruiken, die [ natuurlijk na schoonmaak] uitermate voor dit doel geschikt is. [foto’s 56 en 57: geitenstal]. Straks moet er voor 75 [en misschien nog meer] kinderen heel wat opgeslagen worden. Nu staat alles nog in de keuken van mijn huis opgeslagen en er wordt daar ook voor de school gekookt. Het zou fijn zijn als straks alles gescheiden is. Dan staat de school geheel op eigen benen. Dat was trouwens ook het doel van Ineke en mij: alles wat je doet moet uiteindelijk zelfstandig [“geafricaniseerd”] kunnen worden.
Ander gebruik van de keuken
Trouwens de keuken die bij de school gaat horen kan ook gebruikt worden om voedselcursussen te gaan geven aan de vrouwen. Men kookt traditioneel en vrijwel geheel op maïs gericht. Nu er een schaarste aan maïs dreigt te komen betekent dat ook meteen honger. Noel popelt om mensen soep te leren koken. In wezen zijn alle ingrediënten voor soep altijd aanwezig [ tomaten, uien, bonen], maar het is net als bij ons: wie at in de jaren 50 iets als macaroni?
Brandstofprobleem
Een probleem blijft nog: op welke brandstof ga je koken? Er wordt hier vrijwel altijd op takkenhout gekookt. Ieder avond zie je de vrouwen terugkomen met een bundel takken op hun hoofd die zij verzameld hebben om te koken. Dit schaadt het milieu. Er treedt uiteindelijk ont-boming op, met alle problemen van dien. Andere mogelijkheid [voor de rijken] is houtskool. In wezen is dit hetzelfde of nog erger. Ook hier is hout voor nodig en worden bomen gekapt. Alleen gebeurt dit in de bush. Voor de school gebruiken we trouwens houtskool. [foto’s 57a, 57b, 57c en 57d].Een andere mogelijkheid is het gebruik van butagas. Nadeel hiervan is de onveiligheid, de angst voor gas, en het moet van verder weg komen. Voordeel is dat dit het plaatselijke milieu niet schaadt. Ik neig er naar om ook de kooktser [Rozi] te leren omgaan met butagas. Het grote voordeel van butagas is dat dit het plaatselijke milieu niet schaadt!
De school nu al te klein?
Door de samenwerking met de basisschool in Kipande bleek het dat ieder jaar 150 kinderen van 7 jaar zich aandienen voor het [verplichte] basisonderwijs. Wij kunnen nu ieder jaar 25 kinderen opleiden die naar de basisschool moeten. [ de school krijgt totaal 75 kinderen in 3 leeftijdsklassen]. Je zou het aantal kunnen verdubbelen door ‘s ochtends en ‘s middags onderwijs te geven. Maar 150 kinderen klaar te stomen is onmogelijk. Eerst willen we trouwens zien hoeveel kinderen er uit Kipande gaan komen. Inmiddels hebben we al wel plannen klaar om lokalen bij te bouwen. [Foto 58: tekening van uitbreidingsunit]. Doordat we zo’n prachtig terrein hebben gekregen is dat allemaal mogelijk. Het probleem is niet zozeer de ruimte als wel om de hoeveelheid leerkrachten op te leiden. [en te blijven betalen]. We hebben met de missie en de onderwijzers afgesproken dat er onder geen beding concessies aan de opzet van onze school gedaan worden. Dus geen massa fabriek. Op de lagere school in Kipande worden, vanwege lerarentekort, nu 150 eerste klassers in een lokaal gepropt. Hoe kun je dan lezen en schrijven leren?
Leren van aandacht en zorg: Het konijnenproject. [voor foto’s zie rubriekje konijnenkweek]
Waar het Ineke en mij bij de opzet van de school om ging, was naast de kennisoverdracht, dat de kinderen zorg, aandacht, liefde zouden krijgen. Maar ook belangrijk was, dat de kinderen zelf leren om zorg en liefde te geven. Noel kwam met het idee om konijnen te gaan houden. Ik dacht daarbij ook meteen aan de school. Geef de kinderen een jong konijn [en een hok] en laat ze er zelf voor leren zorgen. Op het tuintje kunnen ze dan zelf de dingen kweken waar konijnen van houden zoals sla en worteltjes. Voor het volgende schooljaar proberen we geld bijeen te zamelen voor materiaal om konijnenhokken te kunnen bouwen. Na een jaar mogen ze het konijn mee naar huis nemen. Over het feit of er dan “flappie-trauma’s” gaan optreden zijn de meningen verdeeld. Overigens is het vlees van konijnen als eten geliefd. Ze komen er ook in het wild voor. Er wordt op gejaagd, maar wonderlijk niet thuis gekweekt. Voor een konijnplaag is geen zorg: de honden en de roofvogels verschalken ze met graagte. Misschien gaan de mensen door dit voorbeeld toch weer thuis konijnen houden.
2 Ontwikkelingen op het eigen erf
Maïsverbouw.
Dit jaar echt een wondertje gezien! Het regenwater dat wij vorig jaar d.m.v. goten en een gegraven tank van 20.000 liter opgeslagen hadden, ging nu gebruikt worden voor de beregening van maïs. De maïs is begin juli geplant, dus midden in de droge tijd. Maar zie: de maïs is opgekomen dank zij het water in de tank [foto 59: Waleni ah sproeien uit de tank foto 60; foto 61: eerste maiskorrel in de grond; foto 61b: ja, hij komt op; foto’s 62, 63, 64 en 65 steeds groter; foto 66: ramp, de kippen vonden de mais ook lekker; foto’s 67en 68 mais groeit toch weer door] en we hopen dat er in december kolven aan zitten. Dit betekent dat als er water verzameld kan worden, -en dat kan-, ook in de droge tijd verbouwd kan worden! Misoogsten zouden dan veel beter kunnen worden voorkomen. In de missie komt nu een hele discussie op gang over het water [zie onder]. Mijn tank dient daarbij als voorbeeld dat er dingen mogelijk zijn. Overigens heeft de tank een deksel gekregen om ook maar de mogelijkheid voor kinderen er in te vallen te voorkomen.
Konijnenkweek.
Wat is het moeilijk in Tanzania aan konijnen te komen. Noel moest 500 km reizen om een stel te bemachtigen. En dan vluchten ze het eerste half uur nog weg ook. [zie de verslagen van Noel, verslag 1, 2 en 3]. Gelukkig konden de jongens ze terugvinden en terugbrengen in hun prachtige ren die wel diep-, maar niet hoog genoeg was gemaakt[ inmiddels aangepast met kippengaas]. Nu maar hopen dat de konijnen jongen geven. [foto’s 69, 70, 71, 72,73 en 74]
Watersysteem- Tank- Regenwater – Goten.
Dit jaar is ook de laatste goot aan het huis [de voorkant] aangebracht. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De goten zijn van gebogen golfplaat en ondersteund door lange planken in U vorm. Door de lengte van het huis die overbrugd moet worden, wordt het een heel zware constructie. Maar het is gelukt. [foto’s 75,76 en 77]
Met de andere goten aan het huis [aan de achterkant en de WC] moet dit systeem voldoende water verzamelen om in de droge tijd als voorraad dienst te doen. In de regentijd komt er onnoemelijk veel water van het dak van het huis. Dit water wordt dmv de goten en een leidingsysteem geleid naar een vorig jaar gegraven en gemetselde ronde tank van 20.000 liter. [foto’s 78, 79, 80, 81a, 81b en 81c: maken van tank en tankdeksel].Ik laat nu nog een andere tank graven [en metselen enz] met een inhoud van zo’n 50.000 liter. Deze wordt vierkant 5×5 mtr en 2 mtr diep. Dit alles als voorbeeld om aan te tonen dat water-“oogsting” zinvol is. Het is geweldig dat het werkt en ik nu, in de droge tijd, maïs kan kweken met het water van het vorige regenseizoen.
Solar.
2 jaar geleden hebben Ineke en ik 2 Solarpanelen [ieder 89 wt]aangeschaft met de benodigde accu’s. [foto 82]. Na een boel geëxperimenteer, kan ik nu in iedere kamer spaarlampen van 12 volt laten branden. Ook is er meer dan genoeg elektra voor de laptops. Fantastisch die solars. Dit jaar hoop ik nog 2 panelen te kunnen aanschaffen om meer op wisselstroom te werken. Jammer dat alles zo duur in aanschaf is. We zijn nu ook met manieren bezig om op solar-cells te kunnen koken. Ik weet niet of je op deze manier zoveel elektriciteit kunt opwekken. Er zijn veel apparaten ontwikkeld waarop je op zonne-energie zou kunnen koken. Deze werken allemaal op het concentreren en opslaan van zonnewarmte. De meeste beloven helaas meer dan ze waar kunnen maken. Ik hoop dat ik volgend jaar ook voor de school geld genoeg is om daar solar-panels te kunnen bestellen. Daardoor zou het mogelijk zijn de school ook in de avonduren te gebruiken voor het geven van broodnodige voorlichtings-bijeenkomsten, waarbij dan ook een computer en een beamer gebruikt kunnen worden die op de solar werken.
Laboratorium
Leuk dat een bezoeker het erf een laboratorium noemde. Er wordt hier inderdaad van alles geëxperimenteerd: Noel kreeg al warmwater van 70-80 graden; de mais groeit; het water wordt opgeslagen. We hebben bomen in de kweek die de kinderen straks als onderdeel van het schoolprogramma kunnen gaan planten. De konijnen worden er gefokt die later naar de kinderen gaan.. De solarcells. Alles proberen we gewoon op het erf uit om het later in het kader van de school te kunnen toepassen. En zoals ik boven vermeldde: alles op mijn erf betaal ik zelf zodat het niet ten koste gaat voor het directe werk aan de school.
Sep
Velen kennen onze hond Sep. Hij is 2 keer met ons naar Tanzania gegaan en de laatste keer na het overlijden van Ineke heb ik hem daar gelaten. Een van mijn werkers past op hem en verzorgt hem. De laatste keer zag hij er goed uit. Hij wordt een echte hofhond. De geiten zijn zijn grootste vijanden en heel enkel weet hij er een na een wilde achtervolging te “arresteren”. Maar dan is de lol voor Sep er ook vanaf, hij sjokt weer naar huis toe, want Sep is gelukkig totaal geen killer. Zijn andere vijanden zijn de ossen die daar ook in de droge tijd vrij rondlopen. Het is onvoorstelbaar hoe die zware ossen en geiten de zwaarste hindernissen kunnen nemen. Je kunt afschermen wat je wilt. Als je je omdraait staan ze rustig achter je rug het pas gekweekte op te eten. Ik weet niet of Sep deze ossen de baas kan. Ik vermoed het niet. Hij blijft in ieder geval wijselijk van een afstandje te staan blaffen en trekt zich strategisch terug als de os aanvalsbewegingen maakt. Maar ook de ossen zijn op hun rust gesteld en laten de strijd niet escaleren. Waren de mensen maar zo lui als de ossen en zo wijs als Sep, er zou wel wat geblaf te horen zijn , maar ieder zou tevreden huiswaarts keren. [foto 83: Sep met os]
Het bakken van Stenen; Het kerkkoor werkt gezamenlijk voor instrumenten [basgitaren].
Aan stenen heb je daar nooit genoeg. Ik heb ze nu o.a. nodig voor de nieuw te graven tank, die dan van binnen bekleed wordt met stenen en cement. Via Charly, mijn werker, was dat het jonggehuwden kerkkoor ter ore gekomen. Zij wilden die stenen wel bakken. In plaats van persoonlijk een loon te ontvangen, kozen ze voor een gezamenlijke opbrengst om voor het koor basgitaren aan te schaffen. Elektrische instrumenten zijn daar de nieuwe rage. [foto 85a en 85b: electrische instrumenten in de kerk]. Ik vond het geweldig, dat hoewel ze allemaal zelf het geld zo hard nodig hebben, ze toch kozen voor iets gezamenlijks. Op de avond voor ze aan het werk gingen, kwamen ze bij ons in huis zingen: [foto 86] .Ook het komende tekort aan voedsel kon hen niet van deze gedachte afhouden. Die stenen maken is zwaar werk. In een grote kuil met goede kleileem, wordt de grond aangemengd met water, goed omgewerkt, [foto 87] daarna door de vrouwen met een emmer op hun hoofd naar de droogplaats gebracht. [foto’s 88,89] . Daar staat iemand die de klei in een tweelingvorm aanperst, waarna de vorm wordt opgetild. Twee ruwe stenen zijn door deze handeling geboren. [foto 90] . Het proces gaat behoorlijk rap. De rijen stenen worden afgedekt met gras zodat ze niet te snel drogen en dan zouden knappen. [foto 91] . Na het eerste droogproces worden de stenen gestapeld in een soort piramide vorm met holten. Van buiten wordt het geheel afgedicht met leem. In de holten wordt een vuur gestookt. De warmte verspreidt zich door de stenen die zo worden gebakken. Al met al een zwaar en omslachtig proces met een hoge uitval. Toch kan iedereen op deze manier aan zijn eigen stenen komen. Ieder die een huisje bouwt doet het zo. Bij onze terugkeer in dec. zal ik de gitaren [ ook daar heel duur] in Dar es Salaam kopen. Ik hoop wel dat de stenen inmiddels allemaal ook gebakken zijn en de tank gegraven.
3 Ontwikkeling op de missie.
Het Waterplan
Op de missie zelf is nu een hele discussie gaande over het waterprobleem. Gesprekken met Mozes, Pytsje Kampen, de voorzitster van de “Tryntsje Beimers” Stichting, Noel en mij leidden er toe dat water als een “probleem’ gaat worden gezien. De kracht van Mozes zit hem er in dat hij dit item ook in de missie als geheel kan implementeren. Eerst werd het besproken in de vergadering van. Het viel op dat meteen de leden van de missie- staf dit als zeer urgent zagen. Diverse oplossingen werden aangedragen. Er werd een plan gemaakt om het de gehele missie voor te leggen. Zo werden tijdens de ochtendwijding, de kerkdiensten, binnen de missie-departments gesprekken gevoerd. Het fijne van deze gesprekken is dat alle aanwezigen er heel betrokken bij waren. Blijkbaar sluimerde dit probleem over het water al in heel veel mensen. Het geweldige van dit alles is dat dit nu een vraag , een probleem vd missie zelf is geworden -en niet van een paar blanke zonderlingen. Er is een comité opgericht, olv Erasmus, het hoofd vd VTC, dat alle problemen gaat inventariseren en met een plan v. aanpak komt .
Bij het waterprobleem moet je denken aan twee dingen. Ten eerste het drinkwater: dat komt uit een bron die een te geringe capaciteit heeft bij het groter wordende dorp.
Ten tweede is er het regenwater. Door de klimaatsverandering is de regenval [ het regenseizoen begint half november en duurt tot mrt\april] onregelmatiger geworden. Toen Ineke en ik in nov 2005 daar kwamen was er te weinig regen. De oogst in 2006 was daardoor slecht. In het regenseizoen 2006-2007 is er juist teveel regen gevallen. Daarbij moet je ook bedenken dat de regen met grote snelheid van de bergrug afdaalt. De akkers stroomden over en de jonge aanplant spoelde weg. In beide gevallen een slechte oogst, de ene keer door een te weinig, de andere keer door een teveel aan water. Het zou schitterend zijn dat een wateroverschot zou kunnen worden opgevangen in bekkens onder de bergrug. We zijn zeer benieuwd welke oplossingen worden aangedragen. Het geweldige is dat men zelf de verantwoording neemt. Natuurlijk kunnen wij daarbij helpen. Het bestuur van Protanz reserveert een bedrag waarmee men straks aan de slag kan.
4 Tenslotte
Deze rondschrijfbrief is slechts na vele probleempjes tot stand gekomen: computercrashes, internetuitval, enz.. [Ik heb inmiddels een nieuwe computer gekocht.]
Ook kan ik niet ontkennen dat de vertraging niet op de laatste plaats veroorzaakt is door een heuglijk feit. Ik ben namelijk opa geworden van Fedde, een schitterend kind [een jongentje, geboren zondag 14 october 10 minuten voor 12] van Janneke en Arjen [foto 92: Fedde in wiegje, vlak na zijn geboorte], een gebeurtenis die diep in je leven ingrijpt.
Maar nu ligt de brief toch voor U of leest u hem\haar op internet. Bij de brief krijgt een cd-rom meegeleverd met daarop de foto’s die in de tekst vermeld staan. Het lukte mij niet ze in de tekst zelf op te nemen en af te drukken. Op de cd-rom staan ook de verslagen die Noel tijdens onze reis gemaakt heeft.
Hoe dan ook, ik hoop dat u door dit bericht bent aangesproken. Ik heb geprobeerd een beeld hoe alles gekomen is; wat er tot nu toe is bereikt en wat er in de toekomst te doen is. Maar nogmaals: zonder uw hulp was het nooit tot stand gekomen. Mocht u een gift hebben gegeven of anderszins hebben meegewerkt dan mag uw weten dat uw inspanning goed terecht is gekomen, namelijk in de vorming van kinderen die ook daar de toekomst zijn in een zich sterk veranderende samenleving.
En natuurlijk: ook uw giften blijven in de toekomst van harte welkom. En zoals ik eerder heb gezegd: alles wordt besteed aan de school. Het bankrekeningnummer is: 1152.61.265, tnv de Stichting Protanz, te Wormer.
Noel en ik gaan 13 december weer naar Tanzania. Mozes, de manager berichtte mij deze week dat de school bijna klaar is en dat bouw van de keuken en de toiletten ook vordert. Als alles goed gaat, kan ik half januari, bij het begin van het nieuwe schooljaar aldaar, de Ineke Alberda, Nursery School officieel openen. Ik zie er naar uit.